Musicologie van de Keltische en naburige stijlen
[Home][Info][Introductie][Cultuurhistorische onderwerpen][Dans en danshistorie][Vorm, technieken en idioom][Toonsystematiek][Akkoordenleer][Harmonie][Extra]

[Home][Auteur: Ben Dijkhuis][Laatste update: 25-09-2023][Hoofdstuk: Algemene akkoordenleer][Gebruiksvoorwaarden]

Algemene akkoordenleer: Leadsheet-akkoordnotaties

INHOUD van deze pagina (verberg)

  1. 1. Een systeem van leadsheet naamgeving
  2. 2. Drieklanken op grondtoon C en aanverwant
  3. 3. Septiemakkoorden en aanverwant
  4. 4. None-akkoorden
  5. 5. Undecime en tredecime akkoorden
  6. 6. Annotaties en geraadpleegde bronnen
    1. 6.1 Geraadpleegde bronnen

1. Een systeem van leadsheet naamgeving

Voor het benoemen van akkoorden, ontmoet men vrij snel het probleem op welke wijze deze volgens een leadsheet-symbool voorgesteld moeten worden. Er bestaat geen uniform systeem, maar tal van notatiewijzen die vanwege de onderlinge inconsistentie, tot veel verwarring kunnen leiden (Sanders, 2014)(red. MusiCAD).
Bij de onderstaande symboliek die ik zelf voor deze website heb toegepast, geef ik er de voorkeur aan om geen niet-alfanumerieke symbolen te gebruiken, dat wil zeggen dus geen tekens zoals: +, -, o, o, Ø, ø of Δ. Uitgezonderd de hulptekens: /, ♭ en ♯.

We kunnen in beginsel een vaste symboliek voor de drieklanken als uitgangspunt te nemen. De meeste andere akkoorden kunnen op basis van de symboliek van deze drieklanken worden afgeleid. Bepalend hierin is de interval-cijfernotatie, die in beginsel gebaseerd op uitsluitend grote en reine intervallen, in de vorm van: 1-3-5. (reine prime, grote terts en reine kwint).
Als het interval daarentegen klein, verminderd of overmatig (=vergroot) wordt, dan krijgt het een extra mol- of kruisteken als toevoeging vóór het interval-cijfer. Bijvoorbeeld bij een kleine drieklank (m) 1-♭3-5 of een verminderde drieklank (dim) 1-♭3-♭5.
In tegenstelling met een verminderde drieklank, bijv. Cdim, waarin zowel een kleine terts, als een verminderde drieklank aanwezig zijn, kan het voorkomen, dat het nodig is om een verminderde kwint expliciet aan te geven. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een hardverminderde drieklank. Het C-hardverminderdakkoord, krijgt dan het symbool: C♭5: 1-3-♭5.

Toegevoegde cijfers, na een 'shlash' of schuine streep geven aan, dat er een extra toon aan de basisdrieklank wordt toegevoegd, bijv. C/6
Een mol of kruisteken direct achter het lettersymbool in superscript, markeert een chromatisch verlaagde of verhoogde basisdrieklank. Bijv. B, Em en Fdim.

Om een omkering (inverse) of een extra bastoon (-tonen), anders dan de grondtoon aan te duiden, kan men gebruik maken van een schuine streep, gevolgd door de naam van de bastoon. Bijvoorbeeld: C7/G (2e inverse) of Gma7/F (3e inverse). Een overgangsfiguratie kan als volgt worden weergegeven: G --- G/A --- G/B --- C.

Betreft de akkoordensymboliek, moet helaas om praktische redenen een uitzondering worden gemaakt voor zeer veel gebruikte symbolen voor septiemakkoorden. Hiervoor worden een sterk ingeburgerde, 'versteende' notaties aangewend. Dit geldt voor het dominant septiemakkoord (bijv. G7) en het klein septiemakkoord (bijv. Am7). De toevoeging '7', is hier in beide gevallen een klein septiem, hetgeen feitelijk in strijd is met het protocol van de leadsheet-formule, waarmee is afgesproken dat de basisinterval-cijfers, uitsluitend grote en reine intervallen moeten bevatten.
Bij het groot septiem akkoord (bijv. Cma7) betekent de toevoeging ma7 een explicitiete aanduiding voor een grote drieklank met een groot septiem. Dit was noodzakelijk om een onderscheid te maken met het dominant septiemakkoord (bijv. C7).
Tot slot rest als uitzondering nog het verminderd septiem akkoord (bijv. Cdim7). De toevoeging 'dim7' impiceert feitelijk een verminderde drieklank in combinatie met een verminderd septiem. (Het symbool Cdim wordt soms ook, naar mijn mening abusievelijk hiervoor aangewend, terwijl het logischer is om Cdim juist voor een verminderde drieklank te gebruiken.)
Deze vier uitzonderingen, in dit geval met grondtoon G: G7, Gm7, Gma7 en Gdim7, kunnen dan tevens als basisnotaties worden gebruikt.

Voor andere septiemakkoorden, maar ook akkoorden in de vorm van vijf- en andere meerklanken, kiezen we de symboliek van de drieklanken als basis met een toegevoegde septiem. Een septiemakkoord die daarvan is afgeleid krijgt dan het slash-7 symbool, bijv. /7 extra. De /7 is dan een groot septiem en /♭7 een klein septiem. Dit impliceert eveneens dat de veel gebruikte toevoeging 'add' wordt vervangen door de slash '/'.
Andere toevoegingen bij andere toepassingen zijn bijv. /6 ; /9 ; /11 ; /13 (in dit geval inderdaad allemaal grote en reine intervallen). Bijv, C/6, Cma7/9 of C7/9/11.

De geopperde suggesties zijn samengebracht in de derde kolom van de onderstaande tabellen.

2. Drieklanken op grondtoon C en aanverwant

Naam 1 Naam 2 Symbool voor
deze website
Andere bekende symbolen Leadsheet-formule
Grote drieklank C majeur C CM Cmaj CMAJ Cma 1 3 5
Kleine drieklank C mineur Cm Cmin C- 1 ♭3 5
Verminderde drieklank C verminderd Cdim CO Co 1 ♭3 ♭5
Overmatige drieklank C vergroot Caug C+ 1 3 ♯5
Hardverminderde drieklank C verminderde kwint C♭5 C♭5 Calt5 C- C(-5) 1 3 ♭5
Dubbelverminderde drieklank C sus twee-verminderde kwint C♭5sus2 C♭5sus2 Csus2alt5 1 ♭♭3 ♭5
1 2 ♭5 (enharmonisch)
Secundevoorhouding C sus twee Csus2 C2 1 2 5
Kwartvoorhouding C sus vier Csus4 C4 1 4 5
Grote drieklank met toegevoegde 2 C toegevoegde twee C/2 Cadd2 1 2 3 5
Grote drieklank met toegevoegde 4 C toegevoegde vier C/4 Cadd4 1 3 4 5
Kleine drieklank met toegevoegde 2 C mineur toegevoegde twee Cm/2 Cm add2 1 2 ♭3 5
Kleine drieklank met toegevoegde 4 C mineur toegevoegde vier Cm/4 Cm add4 1 ♭3 4 5
Reine kwint (wel of niet verdubbeld) Power-akkoord Cno3 C5 1 5

3. Septiemakkoorden en aanverwant

Naam 1 Naam 2 Symbool voor
deze website
Andere bekende symbolen Leadsheet-formule
Groot septiemakkoord C majeur zeven/septiem Cma7 CM7 CMAJ7 Cmaj7 1 3 5 7
Klein septiemakkoord C mineur zeven/septiem Cm7 1 ♭3 5 ♭7
Halfverminderd septiemakkoord C halfverminderd zeven Cdim/♭7 Cø Cm7♭5 1 ♭3 ♭5 ♭7
Dominant septiemakkoord C zeven/septiem C7 1 3 5 ♭7
Verminderd septiemakkoord C dim zeven, C dim-akkoord Cdim7 Cdim Co7 1 ♭3 ♭5 ♭♭7
1 ♭3 ♭5 6 (enharm.)
Naamloos septiemakkoord C mineur-groot-zeven/septiem Cm/7 CmΔ CmM7 Cmmaj7 1 ♭3 5 7
Overmatig dominant septiemakkoord C vergroot dominant zeven/septiem Caug/♭7 1 3 ♯5 ♭7
Hardverminderd septiemakkoord C♭5/♭7 1 3 ♭5 ♭7
Klein verminderd septiemakkoord C mineur zes (enharmonisch) Cm/6 Cm6 1 ♭3 5 ♭♭7
1 ♭3 5 6 (enharm.)
Kleine drieklank met toegevoegde grote sext
(sixte ajoutée)
C mineur zes Cm/6 Cm6 1 ♭3 5 6
Grote drieklank met toegevoegde grote sext
(sixte ajoutée)
C zes C/6 C6 1 3 5 6
Dubbelverminderd klein septiemakkoord C♭5sus2/♭7 (enharm.) 1 ♭♭3 ♭5 ♭7
1 2 ♭5 ♭7 (enharm.)
Dubbelverminderd septiemakkoord C♭5sus2/6 (enharm.) 1 ♭♭3 ♭5 ♭♭7
1 2 ♭5 6 (enharm.)
Hardverminderd groot septiemakkoord C♭5/7 1 3 ♭5 7

4. None-akkoorden

Naam 1 Naam 2 Symbool voor
deze website
Andere bekende symbolen Leadsheet-formule
Groot none-akkoord C majeur zeven-negen Cmaj7/9 Cmaj7add9 1 3 5 7 9
Klein none-akkoord C mineur zeven-negen Cm7/9 Cm9 Cm7add9 1 ♭3 5 ♭7 9
Dominant (sept)none-akkoord C zeven-negen C9 C7add9 1 3 5 ♭7 9
Klein septiem-klein none-akkoord Cm7/♭9 1 ♭3 5 ♭7 ♭9
Klein dominant none-akkoord C zeven/septiem-klein negen akkoord C7/♭9 1 3 5 ♭7 ♭9
Naamloos septiem-groot none-akkoord Cm/7/9 CmM7add9 Cmma7add9 1 ♭3 5 7 9
Verminderd dominant none-akkoord C♭5/♭7/9 1 3 ♭5 ♭7 9
Overmatig dominant groot none-akkoord Caug/♭7/9 1 3 ♯5 ♭7 9
Overmatig dominant klein none-akkoord Caug/♭7/♭9 1 3 ♯5 ♭7 ♭9
Grote drieklank met toegevoegde sext en none C majeur zes-negen C/6/9 C6/9 1 3 5 6 9
Kleine drieklank met toegevoegde sext en none C mineur zes-negen Cm/6/9 Cm6/9 1 ♭3 5 6 9

5. Undecime en tredecime akkoorden

Naam 1 Naam 2 Symbool voor
deze website
Andere bekende symbolen Leadsheet-formule
Groot undecime-akkoord Cmaj/9/11 1 3 5 7 9 11
Klein-groot undecime-akkoord Cm7/9/11 1 ♭3 5 ♭7 9 11
Dominant undecime-akkoord C elf C7/9/11 C11 1 3 5 ♭7 9 11
Dominant overmatig undecime-akkoord C7/9/♯11 1 3 5 ♭7 9 ♯11
Klein ovematig undecime-akkoord C mineur elf Cm7/9/♯11 Cm11 1 ♭3 5 ♭7 9 ♯11
Dominant tredecime-akkoord C7/9/11/13 1 3 5 ♭7 9 11 13
Dominant kleine-none tredecime-akkoord C7/♭9/11/13 1 3 5 ♭7 ♭9 11 13
Dominant-overmatig undecime-tredecime-akkoord C dertien C7/9/♯11/13 C13 1 5 ♭7 9 ♯11 13

Naar boven

6. Annotaties en geraadpleegde bronnen

6.1 Geraadpleegde bronnen

Www